Quick win: winstdeling en medewerkersparticipatie
In dit artikel:
Vanaf 2028 wil de Nederlandse overheid winst op aandelen gaan belasten via box 3, wat werknemersaandelen minder aantrekkelijk maakt. Dit is problematisch omdat financieel eigenaarschap van medewerkers juist bijdraagt aan hun loyaliteit, productiviteit en betrokkenheid. Slechts 5 procent van de Nederlandse werknemers bezit aandelen van het eigen bedrijf, terwijl minder dan 10 procent meedeelt in de winst. Vakbond CNV en Stichting Nederlands Participatie Instituut (SNPI) benadrukken dat dit aandeel veel te laag is en pleiten voor meer financiële participatie.
Onderzoek van de Universiteit Utrecht uit 2024 toont aan dat 31 procent van de managers in Nederland nog nooit van medewerkersparticipatie of winstdeling heeft gehoord, en slechts 12 procent er goed mee bekend is. Hierdoor blijft het gebruik van deze instrumenten beperkt, terwijl 30 procent van de werknemers positief tegenover participatie staat. Ter vergelijking, in Frankrijk is financieel eigenaarschap al lang verankerd: sinds 1967 zijn winstdelingsregelingen verplicht voor grotere bedrijven en meer dan 80 procent van de Franse bedrijven hanteert dergelijke regelingen. Ook daar worden fiscale voordelen gegeven, iets wat in Nederland ontbreekt.
Volgens CNV-voorzitter Piet Fortuin werkt de Nederlandse Belastingdienst participatie juist tegen door aandelen als loon te belasten, zelfs wanneer deze nog niet zijn uitgekeerd. Dit zet vooral mensen met lagere inkomens op achterstand. Het CNV stelt daarom voor dat werkgevers jaarlijks tot 2.000 euro aan aandelen belastingvrij aan werknemers mogen schenken. Zo krijgen medewerkers financiële zeggenschap, wat ook leidt tot meer democratisering binnen bedrijven en versterkt de binding tussen personeelsleden en organisaties.
In tijden van arbeidsmarktkrapte zijn zulke participatievormen strategisch belangrijk. Uit een CNV-enquête van 2023 blijkt dat 69 procent van de werkgevers geen actieve maatregelen neemt om personeel te behouden, terwijl investeringen vooral gericht zijn op werving. Winstdelingsregelingen kunnen volgens de vakbond een snelle en effectieve manier zijn om werknemers vast te houden, mits fiscaal aantrekkelijk gemaakt door de overheid.
Pascale Nieuwland van SNPI benadrukt dat eigenaarschap nog grotere voordelen biedt dan alleen winstdeling, omdat medewerkers daardoor écht voor zichzelf en het bedrijf gaan. Dit leidt tot meer werkplezier, loyaliteit en productiviteit, en zorgt voor een cultuur van “wij met elkaar” in plaats van “wij en zij”. Ook SNPI wil dat de overheid de toepassing van financieel eigenaarschap eenvoudiger maakt, onder andere door duidelijke richtlijnen te bieden voor het waarderen van aandelen in kleine bedrijven. De voorgestelde belastingvrije aandelenregeling sluit daarmee aan op Europese voorbeelden, zoals Duitsland, waar het belastingvrije bedrag recent is verhoogd.
Het Utrechtse onderzoek laat ook zien dat bedrijven zonder participatievormen vaker een krimp in omzet rapporteren. Daarnaast zijn managers van bedrijven met participatie vaak meer betrokken bij hun personeel en bieden zij vaker aanvullende maatregelen zoals training. Toch ontbreekt het nog vaak aan kennis en prioriteit: 88 procent van de managers is niet goed bekend met deze regelingen, bijna een derde weet niet waarom ze die zouden toepassen en 18 procent ziet het niet als lange termijnprioriteit. Bovendien vindt een kwart van de directeur-grootaandeelhouders (DGA’s) dit geen prioriteit, waardoor mogelijkheden voor quick wins onbenut blijven.
Samengevat maakt het huidige fiscale beleid werknemersparticipatie in Nederland onnodig lastig, terwijl meer financiële participatie bewezen voordelen biedt voor medewerkers, bedrijven en de arbeidsmarkt. CNV en SNPI roepen de overheid op tot fiscale stimuleringsmaatregelen en heldere regels om deze vorm van eigenaarschap te bevorderen, waarmee Nederland beter kan aansluiten bij Europese koplopers.